Uskriveleg

Uendeleg krinsande rundt eit uttrykk som, utan å ville gi uttrykk for eit inntrykk av å gi uttrykk for noko utover det uttrykte, det reint uuttrykkjelege, er meint å uttrykkje det uuttrykkjelege utan inntrykk av eit slikt uttrykk; å gi uttrykk for at ein ikkje kan uttrykkje dette utan å gi inntrykk av at ein prøver å uttrykkje nettopp det som manglar uttrykk, med det resultat at ”uttrykk” mistar sitt uttrykk og eit ettertrykkjeleg inntrykk av at sjølv uttrykk er uuttrykkjeleg.

Slik, men likevel ikkje slik, er umogelegheita i dette: å skrive. Slik, men likevel ikkje slik, går det til at eg skriv: eg kan ikkje, men må; eg vil ikkje, men må. Dette er imperativt; forholdet mellom meg og ord, meg og desse orda, er imperativt. I mangel på viljestyrke, i mangel på ambisjon, er det berre dette imperativet som held orda og meg saman, er det berre imperativet som er. Det er: det er nettopp det det er, og det er berre det det er. Så langt er det til å leve med. Imperativet er på eit vis skriveleg. Men på eit tidspunkt må ein skape. På eit tidspunkt kan ein ikkje lenger skrive ingenting, ikkje lenger skrive berre sjølve skrivinga. På eit tidspunkt, la oss seie no: no.

Eg har vore ute og gått, berre gått utan mål, anna enn ein eller annan gong å kome tilbake til utgangspunktet. Kvar gong eg går slike turar, håpar eg at eg skal ende opp med å gå ein stad eg aldri har vore før, men det slår alltid feil. Eg klarer ikkje vere umedviten i høve til kor eg går – eg skulle eg ønske eg kunne – og dermed ender eg alltid opp med å gå dei same keisame rutene som før. Opp bakken utanfor huset, oppover mot parken. På vegen oppover møter eg stadig på desse slitne andleta, desse skjelvande, desperate stemmene. Eg tenkjer: er det dei eg burde skrive? Her er jo flust av historier; det er alltid dette det står på. Historie, å skape ei handling, å skape menneske å lese om. Eg tenkjer: her er dei. Så tar eg av til høgre i øvste tverrgate, bortover mot universitetet, langs framsida av naturhistoriske samlingar. Ein turistbuss køyrer forbi, eg høyrer så vidt guiden seie noko om kvalskjelettet som heng i fasadevindauget. Det heng ein kval i vindauget, og eg tenkjer på havdjup, kor mykje havdjup skremmer meg. Eg tenkjer på den førre kjærasten min, som fekk meg til å kjenne meg som ein djuphavsdykkar. Etter at ho slo opp med meg, insisterande på at ingenting var min feil, skreiv eg ein tekst til henne. Det vil seie, ”til” henne, det vil seie, eg ville at ho skulle lese teksten, men eg ville aldri, kunne aldri, vise han til henne. Dette skreiv eg:

Sist eg opna auga kunne eg ikkje sjå anna enn deg, så nære var du, og det var då eg såg at du hadde vore der nede i djupet heile tida og venta på at eg skulle puste ut og søkke ned til der du var, men eg pusta ikkje, eg har aldri heilt pusta – det er desse lungene mine – og trykket er så stort og tungt der nede og djuphavsfiskane, dei groteske djuphavsfiskane som lokkar med stikkande auge og glinsande tenner, eg kan ikkje symje med dei, eg kan ikkje symje med deg;
men likevel, likevel tok du handa mi og pusta for meg, pusta ut slik at me sokk, og me sokk til det blei så mørkt at eg kunne ikkje sjå anna enn deg, deg og lokkelysa til dei groteske fiskane, og eg tenkte at alt eg ser her nede har eg aldri sett før, alt eg gjer her har eg aldri gjort før, mens du peika omhyggjeleg på fiskane som eg frykta men som du kjende og etter kvart, sa du, etter kvart skulle eg og få bli kjent med dei, dette sa du, mens me sokk endå djupare;
og endå då du stoppa ville eg søkke endå litt djupare for å finne endå fleire fiskar, men då eg skulle opp til deg att fann eg ut at eg ikkje kunne puste inn.

Så går eg vidare, mot Dragefjellet men ikkje heilt bort, ned kleiva, mot Nøstet, gjennom Nøstet mot Nordnes, fordi bustadkomplekset, opp trappane til parken. Det er alltid der eg endar opp. På tuppen, på enda av neset. Omringa av fjord og park og svermande par, og ein totempæl. Eg fiskar opp notatboka frå veska, forsøker å tenkje, forsøker å notere ned ord som er verdt blekket i pennen, men alt som kjem ut er stadig vekk, stadig vekk, dei same orda i forskjellige rekkefølgje. Eg får vondt i hovudet av desse stadige mislykka forsøka; eg står fast i ei ordmyr.

Han skriv: eg bur i ein røyndom som ei såpeboble som heile tida trugar med å sprekke og velte det heile over meg. Eg bur i ei såpeboble i røyndomen som er fylt av det heile, og ingenting trugar med å velte over meg utanfrå. Eit stort ingenting rommar ein røyndom som rommar meg. Ingenting er meir skremmande enn denne røyndomen. Figuren i spegelen føre meg trugar med å røpe at eg ikkje har sove på tre netter, eg trugar tomt attende; det som viser kan eg ikkje seie. Mitt eiga spegelbilete står føre meg og er i ferd med å velte meg. Det er no det byrjar. Språket ebbar ut, og eg, meg sjølv nærmast, ebbar i kor. Eg syng på ein song som ikkje finst, eg spring ifrå min eigen eksistens. Det er no det byrjar å slutte. Og eg lurer berre på kor.

Eg skapar dette. Så ser eg gjennom det, og eg ser at dette er ikkje skaping, eg har ikkje skapt. Eg har byrja avslutte, eg byrjar alltid med denne trusselen: trusselen om å plukke frå kvarandre, om å øydeleggje. Om å ikkje-skape. Eg skriv baklengs. Eg fortset:

To dagar seinare har han slutta å skrive; han kan ikkje lenger handtere det. Det å skrive er som å halde språket i kunstig koma, tenkjer han for seg sjølv. Eg skal seie det, eg skal seie det høgt neste gong eg har nokon å seie det til, seier han, til seg sjølv. Eg har slutta å skrive, skal han seie, fordi språket har tapt, språket dør og det er ingenting me kan gjere. Så skal han smile sørgmodig. Så skal han slutte å snakke. Men det er skrivinga som må gå først. Skrivinga, det synlege, det trommehinnesprengjande visuelle skriftspråket som dør for auga på han. Kvar gong han les ein bokstav får han vondt bak augeepla. Språket er dødt! seier han høgt til seg sjølv; han kan knapt skjøne kva han sjølv seier, og prøver å vinne meining att i stemmekraft. Han roper. Han roper, eller skrik, det kjem ein ulande lyd ut av han. Han tenkjer med seg sjølv at dette er den eigentlege og einaste måten å uttrykkje at språket er dødt; han blir nøgd med meg sjølv. Så tenkjer han at desse orda har han no forma inni hovudet sitt, og motet blir slått ned att.
Han set seg ned, kikkar opp på korketavla, plukkar ned eit postkort frå ekskona. Biletet er av eit digert bibliotek. Hyller på hyller med skrift. Han kjenner det trykker bak auga, som om han stira på ei lampe. Dette kan eg ikkje halde ut, meiner han å kviskre, men orda kjem ut som ein ullen klump av sprukken stemme, snørr og saltvatn. Kontoret er fullt av dette her: bokstavar, ord; overalt. Han plukkar ned ei bok frå hylla, blar opp ei tilfeldig side. Lar augeepla rulle tomt over ei side, ei side til, ei side til. Han får ingenting ut av det, det kjem ikkje noko til han. Det er fritt for meining, det heile. Det er trykksverte. Det er det heile. Det er dette som er det heile. Han peikar på orda og tunga mot tennene formar ordet «dette». Ord på papir er aldri noko anna enn det reint fysiske stoffet som utgjer kontrastar med papiret. Han peikar enno, han skulle ønske det var nokon andre i rommet som kunne uttrykke si semje når han nærmast ropar til boka: kor er meininga?


Og eg lurer berre på kor.

Den siste olja

Eg har djupast sett aldri vore i Sandnes, men her ein dag då eg tok toget forbi såg eg eit glimt av håp lyse mot meg. Det var eit stort betongbygg som vart øydelagd. Armeringsjern og stål stakk ut som beinpiper or eit opent brudd. Eg hadde ikkje sett liknande sidan 2001. Innmaten i bygningen lokka meg ut or huden og sendte tankane mine ut i verda.

Sykkelbyen Sandnes og Bombebyen Baghdad er to likandes stader. Her er det eit utruleg mangfald og dei framandkulturelle innslaga er av langt høgare kvalitet enn her heime. Der er det lottotrekning annakvart minutt, og kvart femte minutt kræsjar ein Humvee inn i ein moské. Kvart femtende minutt blir nokon utsatt for blind vold i Greater Stavanger, eller Sandnes-regionen som det eigentleg heiter. I fire av ti tilfeller er Humvee-føraren ein republikanar, i alle tilfeller har dei overlasta tilhengarar.

Kvart femte sekund kjører ein SUV inn i ein garasje i Stavanger. I samtlege tilfeller er føraren imam i si eiga Stavangeresque Al-Aqsa, og kommandør i si eiga terrorgruppe.

I sytten av tjuefem tilfeller er voldsofferet frå områder utanfor Greater Stavanger. I halvparten av tilfella er gjerningsannen positiv til det nye konserthuset.

Dersom du vil lese meir om det kan du taste deg inn på ulike side på internet. Der står det litt om alt i den sjargongen du helst vil ha. Du kan lese kommunale reguleringsplaner, lokale politivedtekter, journalistar sine bloggar, nettaviser, prisoversikt i frå fiskedisken og lokale amatørpornosider dreve av høgare utdanningsinstitusjonar.

I Greater Stavanger så er me kompromisslause innovatørar og grunnlegjarar av alt. Trudde du at det var brustein alt det du trokkar rundt på med stilletthæler i vintermørkret? Nei, det er grunnsteinar nedlagt av Stavangers forsvunne sønner og døtre. Mislykka prosjekter som aldri fekk livets rett. Dei nanvlause som kanskje berre fekk eit takk i form av ei banan frå tante Ada, før ho blei forvist til horestrøket.

Har du nokon sinne plukka opp ein av desse grunnsteinane? Snudd litt på han og leita etter eit namn og ein årsak? Dei stod der ein gang i tida. Eit ateliehus, ein tanke, ein kafe, eit band, ein engasjert læear, eit klasseprosjekt, ei klassereise til Auschwitz gjennomført av ein jødisk familie med «tilknytting til Rogaland» som det så fint stod på Eiganes gravlund.

Har du tenkt på kor fundamentalistisk Stavanger er? Det er den mest lukka sekta i verda. Oljesekta. Dersom du fortel nokon på austlandet at du jobbar i Statoil, så trur dei at du står i kassen og sel bensin. Men du veit betre. Du er sysselsatt med å pumpe opp petroleum, sjølve livsblodet i sardinbyen, oljehorestaden. Me driv aktivt misjon for meir pengar enn nokon anna kommune i Noreg. «eg e fra Stavanger, gjør de någe», «eg e fra STAVANGER, va det någe», «EG E FRA STAVANGER, EG E NÅGE».

Korleis står det til med deg Houston? Du vakraste utopia, med hengande hagar og gullslott som heng i fjellsidene, bygde av maurerar, med arabiske byggherrar. Du Houston, som helsar oss så vakkert østen for blaane. Vakkert spegla i sollyset frå vesterlanda, sender me skip etter skip for å vinne deg tilbake til det heilage stavangerske keisardøme. Eg hugsar eg høyrde på ein handelsreisande. Han fortalde om dei mest forunderlege ting. Basarar, skrikande kramkarar, blåmenn og skip i frå lenger aust enn nokon annan hadde vørri. Eg drog krakken bortåt glaset, og satt meg til å kike ut i mørke natta. Leita etter ei ledestjerne som kunne ta meg heim til deg, men alt eg såg var akterlanterna frå eit kvitt cruiseskip som fortlot oss.

Helsesjefen melder om syfilis kode gulbrun. Syfilisgalskapen fusjonerer forsiktig med den godt innolja økonomien, og dei store luftstripene etter cargokulta Stavanger synk sakte ned i den nådelause tomheita som alt her er tufta på.

Kan hende Arne Rettedal med hammaren, stig ned frå himmelvogna si, og med eit krafttak lyfter heile byen opp av sørpa. Han som sjølv drog Gullfax og Sleipner ut i havet, for å fiske opp Midgardsormen. Dei fekk han på land, stykka han opp og la han i hermetikk. Det samme gjorde dei med siste helgenen som låg gravlagd i domkyrkja. Dei selde han som suvenirar, beat for beat då silda forsvann.

Han skulle ha tordna mot jotnar og underjordiske: «Slimål og nidauge har karra segg opp i Bredevatnet! Dei hev fengje føter og sitt i alle ledd. Dei hev fengje mannaham, og no sleikar dei opp svette og blodsporet frå då eg leia folket ut i Hafrsfjord, med Gullfax og Sleipner spend føre vagni, og treiv dei engelske trellane ut i havet og heim der dei hørde heime!»

Kvart femte sekund blir ein siddis personlig fornerma og indigndert. I tjuetre av tjuefem tilfelle er det ein utlending, gjerne ein bergensar eller austlending som har skyld i reaksjonen. I femten av tredve tilfeller får det fatale konsekvenser. I ett av hundre tilfeller blir det nevnt i politiloggen. I ett av tusen tilfeller blir det diskutert i Aftenbladet. .

Ein gong kvar fjerde time blir offentlege pengar slusa inn i bekjente sine verksemder. Dersom du vil lese meir om det foreslår eg at du flyttar frå byen.

Ute på tusenårsstaden, ein bleik kopi av festplassen i Bergen, brygga dei til storm. Alt burgerkingbåset hadde blåst opp på domkirkeplassen, og ein etter ein kjem dei opp av Vågen. Nordsjødykkarane som aldri gjekk av skift i syttifire. Sjelene til alle dei som tilbrakte liva sine i Stavanger sin sosialomsorg frå 1600 til 2011. Akkompagnert av slitne dresskledde musikantar med sjellause augo, og utsulta kropper, stavrar dei seg på underutvikla bein, rundt Breiavatnet med faklane høgt heva.

Rett som det er mistar ein av dei fakkelen sin på bakken, og med eitt står alt rundt han i brann. Det spreier seg som ild i tørt gras. Det tar ikkje meir enn eit par sekund før heile sentrum er overtend, og Siddisen si dødsralling ljomar over Jæren.

Lenger sør står ein bonde og kikar nordover. Han gir faen.

Grisemøte

Det vart innkalla til Grisemøte
Alle involverte benka seg runt trauet
Eg stod og lente meg mot høgre
Men trivdes best i sentrum

Me stirra djupt inn i dei fortvila augo til kvarande

Eg prøvde å ta orda
Men hadde ikkje lydane
Kan hende eg kunne lånt nokre gode ord frå ein annan
Diverre hadde alle havna i samme situasjon som meg.

Sånn stod me då, i timasvis, og stotra og grynta
og hadde parlament på vår eigen måte.

Ein etter ein svolta me i hjel,
Nokon hadde skreve ein beskjed på golvet
men innan bonden vakna


Var alt grisa over

Havneliv

Jeg bor et sted hvor ingen kommer til, og ingen kommer fra, og ingen kommer seg noensinne herfra. Dette er noe alle egentlig vet. Men hvis du hever stemmen mot disse gatene, vil det gå en sterk mumling gjennom smugene, og du vil sannsynligvis havne i et helvetes håndgemeng.

Jeg bor et sted hvor det ikke bare skjer gode ting med menneskene som også bor her med meg. Jeg bor et sted hvor det av og til virker som om gatene omrokkeres og forandres når man lukker øynene for å sove, for deretter å våkne til en ny form for labyrint man må lære seg å navigere. Det er noen som graver om natten, det er noen som flytter på gatene og stiene. Hver dag lærer vi oss rutene på nytt. Hver dag går vi over de samme steinene.

Jeg bor et sted hvor folk kan finne på å slå etter hverandre, snerre og banne og spytte ved hverandres føtter. Jeg bor et sted hvor man kan se ting en ikke vil ønske å se. Men det er også et sted hvor man kan bruke en hel kveld på å le med en jente, ramle inn i en liten bakgate, og presse seg mot hverandre, mot veggen, mens man merker at alle tanker fordamper ut av kroppen, musklene, senene, ut gjennom hodet og videre oppover, som lett vanndamp.

Jeg bor et sted hvor man av og til kan sitte og se solen farge stadig mer av fjellsiden, mens man selv sitter dypt nede i dalen, låst fast på en benk, man klarer bare ikke gå hjem, kommer til å sitte der i flere timer, allerede iskald. Gjennomfrossen. Jeg bor et sted hvor barene åpner tidlig, og stenger tidlig, og etter det er du for det meste overlatt til deg selv og gatene. Jeg bor et sted hvor horene biter seg fast i jakkeermet ditt, rykker og napper, uansett hvem du er eller hvor du er på vei. De låser kjevene sine, og nekter å slippe taket. Unntaket er oss som hører til her. De er en del av oss, og vi en del av dem. Vi vokste opp med våre horer, og vi tar vare på våre horer, alle våre horer.

Jeg bor et sted hvor skipene legger til i tåken, og lar lurene sine drønne inn over kaien, drønne forbi alle kraner og varehus. Oppe på fjellet hører man nesten ikke denne lyden. Men vi er ikke oppe på fjellet. Vi er nede i tåken, som en ikke kan skille fra røyken, som en ikke kan skille fra lufta. Her nede fyller lyden av skipshornet alt og alle, overdøver alle tanker. Overdøver alt. Når skipene ikke er i havn forstummer tåken alle lyder, som snø. Vi har ikke snø her – vi har regnet mot kinnet, sluddet og sølen. Tåken får lykte til å se ut som lanterner i snøstorm. Ellers er det helt stille. Fra vinduene på gateplan kan du høre klokkespill fra kjøkkenet. Lyder fra kopper og kar, små messingbjeller i kvelden.
Jeg bor et sted hvor man trenger en varm genser og en varm lue for å komme seg gjennom dagen. Et sted hvor man samler seg i små tette rom for å røyke og drikke kruttsterk kaffe med store mengder sukker i. Vi tar hverandre i hendene, og ser oss over skuldre. Vi sitter stille og holder kjeft. Ingen kommer seg noensinne herfra.

Del 1

I det raude lyset ditt
har eg vore lenge

No kan eg sjå deg
sjå
kan eg nå deg

Eg har rørt alt ved deg
som eg kan røre ved
utan å  bryte lova

Del 2

Lengter etter å bryte med noko
bryte med deg
Der i det raude lyset
la eg handa på deg
du sov
eg kjende på deg
og lurte på korleis du kunne sove

No som eg bryt med deg

Stilling i ei rekke

Grøftegravaren var  i Verdun

Og vraltar rundt på syltelabbar

snørrat i den naudsynte nasen

sånn dei gjer og gjor

dei som sprang her

og grov

med rifler dei knapt kunne bære

og no spreng dei armar og bein

av dei då dei speida og spada

ein låg og lada

tåka seig inn

og nokon ropa

Er det noko liv der ute

Gravaren rulla seg med beinrestar

og ler

Ein tango på ein offentleg stad

Naken, i eit romarbad

I eit slakteri

i kristendomen

i røyndomen

stenkar han med alt han gjor

han låg i dekning og glor

Soldaten kjem nærare

Fysst er det rifla

så er det kniven

så er det neven

så er det spaden

No er fienden kome så nær

at dei blei nødd å begrave han

tolv mann

gravlegg han

i djup sorg.

Reiser dei heim som sigerherrar

og knullar damer

enten dei vil eller ei

Han

Han har vært her lenge

går for det meste igjen aleina

Han mangler orda til å gripe verda hennes

og trenge seg på ho

med heile verda si

du ser han aldri i augo

men heile kroppen hans er auge

364 dager i året

23 timar i døgnet

som han nyttar fullt ut

Den siste timen

skal kvile i tankane hennar

som ein kulp, kor sjølv

råttne greiner

blir vakre

Du treff han stadig med piler

Ikkje den typen som dobbeltklikk

Men den typen som Sebastian såg i sin siste time

Verda hans er som ein himmel fyllt av piler

Bueskyttarane slepp

og sender hagl

Den som står i regnet blir truffet

Den som står i treffet blir våt

Gjennombårra av piler

står Sebastian ved pålen

og skimter årsaka

Langt der ute

Kor elva treff hav

og blir til fjell

som ho renn ut av.

Eit nytt år

24 har vi sett før.

Sesong etter sesong

Kryper vi frem fra sofaen

og ser rundt oss

Er det egentlig blitt tryggere nå

som et år har gått

Nekter vi oss å bli gamle

Etter hvert som vi faller fra hverandre

Henger hodene våre igjen

inboxen er full

og vi sover lenge

glade

Gamlekjærasten

Eg står her på kanten, og vil væra din

uansett korleis ein vinklar det,

så har eg gitt meg sjølv til deg

utan å sjå tilbake, no er det berre deg

Finaste jenta i verda

beste handa ein kan halde i

All tida me skal slå i hjel

med kjærleiken vår

Det einaste du og eg

Ei endelaus forteljing

ei endringslaus forteljing

som brått endrer seg og endest

her på kanten,

blir eg laga

Kjøparen & Forfattaren

DENNE KAN ME TRYKKA: SMÅSKUMLE REFERANSAR OG EI GJENREISING AV
POTENSPROBLEMA VÅRE:

Han skyver sakte alle notatene
og skissene sine fra seg, og inn mot veggen. Alle notatbøkene og
permane skraper mot den kalde, kvitmalte betongen som skrivebordet
hans står inntil. Kan hende var det ein dårleg idé å legge så mykje
pengar inn i eit så fint skrivebord. Ei glasplate, med ledningar, lys
og USB i hopetal. Integrert dockingstasjon for Mac, flotte integrerte
høgtalarar og vinskap. Han drikk jo ikkje vin. Har ikkje apple-pc ein
gong. Det var berre noko tiltalande og innviterande med skrivebordet.
Tre bein på eit massivt fundament. Ein rolls royce av glas til å
skrive og surfe internet på. Eit must for ein vordande forfattar. Han
skulle skrive og forandre verda, tjene store pengar og pule masse
damer. Han hadde studert på SkriveKunstAkademiet, og debuterte i ei
diktsamling for ungdomar, i ein alder av tjuefem. Og bordplata, såg ut
som ho var skåre ut or himmlen. Som den klaraste diamant lysar
skrivebordet mot han når han opner døra. 227 led diodar lyser mot han.
Dei dimmer seg ned når han klappar.

Gjevare skrivebord skulle han ikkje ha klare funne med mindre dei
hadde gravd opp levningane etter dei fem store, og bygd eit integrert
mausoleumsskrivebord i eik. Då kunne han ha svevd og lånt av alle
kreftene deira.

På den andre sida, så er det nesten som all verdas forfattarar,
kunstnarar, ingeniørar og glupe skallar svever rundt bordet hans, der
han sitt og lar seg innspirere av alt internet kan gi han. Det finns
ikkje tvil i han. Det er berre eit spørsmål om tid før det smell.

«Eit godt kjøp» seier han høgt.

# 3

#3

Når vi begynner på jobb tilhører gatene enda noen andre enn oss, det er lyst, men det har enda ikke blitt helt dag. Natten henger i enda, har bitt seg fast på et vis, satt igjen noe i brosteinene og granitten og skiferet som ikke har sluppet taket, og ikke kommer til å gjøre det på en stund.

Det er sånn man kjenner på luften. At den er oppbrukt. At den er sliten.
Man merker det på luften, hvis du bare går ut på trappa di en lørdag og lukter på luften, så merker du akkurat hvem den kvelden tilhører. Står du ekstra lenge og værer, og har du god tilgang på signaler, og en god antenne, kan du virkelig føle på natten som kommer. Den er som en organisme du kan ta temperaturen på, kjenne om den blir vill, voldsom, voldelig.

De eldste og klokeste dørvaktene i byen vet dette, kan kjenne slik når de står alene utenfor sin post, og kvelden er i starten av sin begynnelse. Da bruker de alle sanser – lukter på luften, kjenner hvordan vinden treffer dem. Ser etter tegn de kan kjenne igjen, smaker på luften, lytter til suset, det bemerkelsesverdige stille øyeblikkene før alt bryter ut – begynner sakte, et lite hull i demningen – en gruppe høylydte gutter på vei til/fra vorspiel. Før den lager et helvete er byen et lite sovende barn du kan ta temperaturen på. Dørvaktene står der i vinden og luften. Tar til seg alle inntrykk. Går så fra sin utkikkspost på gaten til sin arbeidspost i døra, som en fyrvokter går til sitt tårn etter å ha merket seg tegnene til en gruelig storm i anmarsj. Lukker og låser døra etter seg, og gjør opp ild. Gnir hendene sammen og puster tungt. Rister på hodet. Tar seg til skjeggveksten. Bekymrede øyne.

Av og til tilhører ikke natten noen som helst. Hvis en storm faktisk legger seg over byen, kan det bli på den måten. En sterk snøstorm, og nattens baroner og grevinner falmer rundt som forvirrede tenåringer. Ordensvær, kaller politiet det. Ser alt skje med slitne øyne fra forsetene på patruljebilene. Radioen skurrer som en myk og forvrengt babymonitor i bakgrunnen.

Jeg starter tenningen i rengjøringsbilen, og setter de mange kostene som er montert under den i gang. Andre går til fots, plukker manuelt. Noen inspiserer flisene. Ser etter hærverk. Kråker og rotter forbanner oss når de skvetter vekk. Vi skal slette ut sporene etter minnene som ble skapt i går natt.

En snegle som bruker mange timer på å jobbe seg over en plen, vil selv føle at den beveger seg hurtig. På samme måte vil en kolibri betrakte oss pekende mennesker som en form for seige skilpadder. Beveger seg uendelig sakte, som isbreer. Sneglen derimot, ser oss bare som fargerike lysglimt som farer rundt den. Beveger seg alt for raskt til at den oppfatter hva som egentlig skjer.

Skiferen i denne allmenningen ble laget for godt over seks hundre millioner år siden. Den merker ikke oss, eller byen vår, i det hele tatt. Til det strekker vi ikke til. Vi varer for kort. Vi holder ikke på lenge nok. Den vil fortsette å finnes. Men den merker vinden, og regnet. Den liker det. Dypt i steinen ligger en visshet om at vannet forandrer, og former. Alt strever mot forandring.

For meg, som kjører sopebilen min sakte, og skal kjøre den i mange timer før folk står opp, er det nesten på samme måte. For dere som går forbi meg virker det som jeg kjører utrolig sakte. Men jeg ser dere ikke. Det er derfor jeg tilsynelatende aldri viker unna hvis vi er på kollisjonskurs. Jeg ser deg ikke. Du beveger deg for raskt for meg.

En by er en celle. En celle er en liten by, en liten fabrikk. Byen er en reproduksjon av oss selv i landskapet, vi har gjenskapt noe vi bærer i oss, bærer millioner av dem i oss. Energi går inn, det produseres noe nytt, og avfall. Ut av byen kommer det også kunstverk, et nytt hus, nye ideer som resultater av menneskenes kollisjoner med hverandre, og mer avfall.

Vi er de som fjerner avfallet. Det er vår jobb. Vår plass i fabrikken. Jeg glir over denne plassen i bilen min, og er et stort, murrende viskelær. Jeg ser sporene av det som ble gjort i går, forsvinne under og til siden. Dette kommer ikke til å gjøre luften frisk, eller bakken ny. Men det fjerner sporene av deg. Lar deg begynne på nytt i morgen. Men denne slitne følelsen vil sitte igjen hele helgen, ut søndag – ut mot tidlig mandag. Det er noen ting bare store mengder regn og vind kan skylle bort, og ned i rennesteinen, ut av syne for folk som enda sover, eller er i ferd med å våkne.

Før

#2

Noen dager kan portvakten og sprøytejenta le sammen et par øyeblikk, av noe, noen, før resten av verden våkner. Han strør salt og småstein og hun tripper rundt på fortauet, før resten av verden våkner til en dyp og inngrodd kulde. Noen ganger kan de le sammen, men når verden våkner vil han heller slå etter henne med spaden han tidligere måtte lene seg mot for å ikke skli og falle av sin egen humring.

Noen ganger, før verden våkner, går sprøytejenta rundt på gata og er fullstendig klar i hodet, artikulerer seg feilfritt, flytende. Er vakker. Beveger seg energisk. Du kunne ha falt for henne, hvis vinden, været og lyset som falt ned over byen var helt riktig.

Noen ganger tar portvakten seg i å lure på hvor de ble av alle sammen, alle de han ikke ser mer. Før verden våkner sparker han av seg sluddet på støvlene, og går inn i sin port, og inn på sitt rom. Her henger han fra seg yttertøyet på en krok ved døren, setter seg ned foran et lite bord, og blir der inne.

Noen ganger, før verden våkner, har horene hatt en fantastisk fin arbeidsdag. Hjemveien deres er en kavalkade av stiletthæler og grove afrikanske vitser.

Noen ganger, før verden våkner, sitter alkoholikerene utenfor sin sedvanlige kirke med stive dresser og hårsveiser som har blitt striglet nådeløst – hvis du hadde gått forbi hadde de målt deg opp med blikket, borende, og du ville følt deg underdressed.

Noen ganger, før verden våkner, er luftlokket over husene klart og rent, til tross for at det er kaldt. Noen ganger kryper det spedbarn ut av byens vinduer for å gjøre dagsjobber, mens foreldrene er hjemme, gråter og gulper.

Noen dager, før verden våkner til en tung og forskanset kulde, er gatene fulle av småspurv og dompap som rydder opp etter oss, spiser seg for tunge til å fly. I kvitringen deres kan du høre navnet ditt, og alle andres navn, kvitres og kalles. De finner sporene etter oss. Høyt oppe sitter kråkene og duene. I søppelet og matrestene kan kråkene se mønstre, som de samler seg rundt og dissekerer, før lyden av tenningen på sopebilen får dem til å sprette et annet sted.